موجودی قدیمی تر از دایناسورها در طبیعت ایران، عکس - وبلاگ دلند چت

به گزارش وبلاگ دلند چت، ایرنا نوشت: ماهی گورخری و ازون برون دو نوع ماهی آب های ایران هستند که اولی در جنوب و به سبب مقاومت شدید در آب بالای 40 درجه و ذخیره ژنتیکی و دیگری به علت ارزش مالی بالا از اهمیت بالایی برخوردارند.

ازون برون ماهی ارزشمند ایران

یکی از گونه های ماهیان خاویاری، تاس ماهی ها یا استورژِن ها است که به خاطر فراوری خاویار ارزش مالی بالایی دارد. تیریج نام اصلی این ماهی است که به اشتباه عموماً اوزون برون خوانده میگردد. این ماهی بومی دریای خزر بوده و دریای خزر از بزرگ ترین منابع ماهیان خاویاری از قبیل فیل ماهی - اوزون برون (درکون - چهارواش و سیترا به گویش گیلکی ستره) است. این ماهی در دریای سیاه هم زیست می نماید، اما حدود 90درصد خاویار از دریای خزر تامین می گردد.

تیریج دارای بدنی کشیده و دراز است. دارای چشمانی گرد، پوزه باریک و کشیده و دارای سبیلک های کوتاه است. روی لب پایینی و سر ماهی نیز بریدگی به چشم می خورد. قسمت پهلو و پشت این نوع ماهی، به رنگ سیاه و قسمت شکم ماهی نیز رنگ روشن است. طول بدنش حداقل 123 سانتیمتر و حداکثر به 241 سانتیمتر می رسد. این ماهی دارای 5 ردیف استخوان است و در پشت ماهی نیز 9 تا 16 استخوان وجود دارد. یکی دیگر از مشخصات ماهی اوزون برون وجود 9 تا 14 استخوان در ناحیه شکم است. روی بدن ماهی نیز ستاره های روشن دیده می گردد.

اوزون برون یک ماهی مهاجر است و اغلب در رودخانه های گرم زندگی می نماید. زیستگاه ماهی دارای بستر ماسه ای، شنی و رُسی است که می توانند به راحتی در آن حرکت نمایند. این ماهی خانه خود را در 50 تا 300 متری عمق دریا می سازد. دمای آب هم باید بین 4 تا 27 درجه باشد. تیریج خزر از نرم تنان تغذیه می نماید. غذای این ماهی بیشتر از 40 سانتی متر طول دارد. سگ ماهی و گاو ماهی غذای این ماهی است که گاهی طول آن ها به 80 سانتیمتر می رسد.

تیریج خزر تا یک ونیم متر رشد می نماید و در 12 سالگی نیز به بلوغ می رسد که در این سن می تواند تخم ریزی کند. این ماهی هر سال دو بار برای فراوری مثل آماده می گردد. زمان تخم ریزی این ماهی در دو ماه پایانی فصل بهار است و در دمای بین 12 تا 14 درجه تخم ریزی می نماید. در هر بار تخم ریزی، تیریج ایرانی می تواند بین 15 تا 333 هزار تخم فراوری کند. تمامی فرایند فراوری مثل این ماهی هم در رودخانه انجام می گردد. از جمله رودخانه های ایران که محل زیست این نوع ماهی است می توان به رودخانه بابل رود، سرخ رود، کورا، گرگان رود و تجن اشاره نمود. تیریج دریایی در اوایل شهریور تا پاییز به آب های گرم می رود و در فصل بهار از فروردین تا خرداد نیز به منطقه ها سردسیر مهاجرت می نماید.

این ماهی از بازماندگان دوران ماقبل تاریخ و عصر دایناسورهاست که زمانی در بیشتر آب های کره زمین زیست داشت اما در دوران کنونی و به صورت طبیعی تنها در دریای خزر زندگی می نماید. به غیر از دریای خزر، در دریای سیاه، یونان، دانمارک و حتی چین هم حضور دارد.

ماهی گورخری، زیبای کوچک

ماهی گورخری با نام علمی Aphaniu ginaonis از خانواده کپور ماهیان دندان دار است. طول بدن آن 8.26 تا 9.39 میلی متر و از مقدار انگشت یک دست انسان بالغ هم کوچکتر است. ماهی گورخری گنو را ماهی دم پرچمی گنو نیز می نامند. این ماهی گونه ای منحصر به فرد در جهان است که منحصرا در چشمه آبگرم گنو واقع در35 کیلومتری بندرعباس ، در دامنه شرقی کوه گنو زیست می نماید. ویژگی متمایز این گونه، این است که دارای یک توانایی قابل توجه به زنده بودن در شرایط محیطی حداکثر یا بی ثبات هستند. دامنه بردباری این ماهی به دما و شوری آب بسیار بالاست و در دمای 40 درجه سانتی گراد و حتی کمی بیشتر و در کناره های چشمه آب گرم که دمای آن کمتر است زندگی می نماید. آلودگی مواد آلی و غیر آلی و نیز سطوح کم اکسیژن آب را هم تحمل می نماید.

رنگ آمیزی در ماهیان نر و ماده متفاوت بوده و ماهیان نر از نظر رنگ آمیزی از ماهیان ماده روشن تر می باشند. پشت بدن ماهی نر سیاه و لکه دار است و نوارهایی بر روی طرفین بدن وجود دارد که بصورت متناوب سیاه و سفید، نارنجی و خاکستری مایل به سفید است. ماهیان نر دارای دو نوار نیز روی باله دمی با حاشیه شفاف باله می باشند. این نوارها معمولا عمودی هستند. ماهیان ماده هم فاقد این نوارها هستند. تغذیه در این نوع ماهی از جلبک ها و بی مهرگان آبزی و بخصوص لارو حشرات است. این ماهی های گورخری با دهان رو به بالای خود از نوزاد حشرات تغذیه می نمایند که یکی از این حشرات، پشه آنوفل و ناقل بیماری مالاریا است و این ماهی با خوردن این پشه نقش مهمی در جلوگیری از توسعه مالاریا دارد.

ماهی گورخری بومی ایران بوده و به لحاظ ذخیره ژنی دارای ارزش زیادی است و جزو گونه های در معرض خطر انقراض endangered محسوب می گردداین جنس متعلق به خانواده کپوردندان ماهیان (Cyprinodontidae) از راسته کپوردندان ماهی سانان (Cyprinodontiformes) است. تنها جنس این خانواده هم به طور طبیعی در آب های ایران یافت می گردد. حداقل هفت گونه و زیرگونه از آن در ایران وجود دارد. کپوردندان زاگرس که در سرچشمه های کارون در استان چهارمحال و بختیاری، کپوردندان اصفهان در رودخانه زاینده رود اصفهان، کپوردندان صوفی، در حوضه رود کر، کپوردندان فارس، در حوضه دریاچه مهارلو در استان فارس، کپوردندان گنو در چشمه آب گرم گنو در شمال بندرعباس، کپوردندان منتو یا اروند، در اروندرود و زیرگونه کپوردندان جنوب در کل حوضه های منتهی به خلیج فارس و دریای عمان پراکنش دارند.

این گونه بومی ایران بوده و به لحاظ ذخیره ژنی دارای ارزش زیادی است و جزو گونه های در معرض خطر انقراض endangered محسوب می گردد.

هرچند موجودات غیرعادی و عجیب در آب های کشور حضور دارند که نمونه گاو دریایی و گِل خورک، خلیج فارس و دریای عمان تنها بخش کوچکی از آن ها هستند، اما دو نوع ماهی فوق به علت ذخایر ژنتیکی و ارزش مالی نیازمند معرفی بیشتری هستند.

جهانی آب سرشار از انواع موجودات شناخته و ناشناخته است و نمی توان گفت کل موجودات آن شناخته شده است. شاید هنوز هم در داخل کشور حوضه های آبی وجود داشته باشد که ماهیان ناشناخته ای را در خود جای داده باشد.

5858